DAO 2.0: Merkeziyetsizlik yönetiminin bir sonraki adımı nedir?

Yazar: Kurt Watkins, Kaynak: Coindesk, Çeviri: Shaw Jinse CaiJing

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO), kripto paranın en radikal hayalini temsil eder: tamamen merkeziyetsiz, topluluk odaklı yenilik ve geleneksel işletme güç yapılarına tamamen bir reddiye. Ancak, en radikal devrimler bile sıklıkla tanıdık alanlara geri döner.

19. yüzyılda New York'un kuzeyindeki pitoresk bir bölgede ortaya çıkan Oneida Topluluğu'nu düşünmekte fayda var. Bu, olağanüstü John Humphrey Noyes tarafından kurulan bir ütopya topluluğudur ve özel mülkiyeti kesin bir şekilde reddetmekte, tartışmalı "karmaşık evlilik" uygulayarak (eş değiştirme yerleşim alanlarına benzer) ve toplu karar alma yoluyla ruhsal mükemmelliği aramaktadır. Oneida Topluluğu, liberal bir ruhla açıkça haz peşinde koşmakta ve bu, erken kripto para kültüründeki sınırsız, neredeyse anarşist bir tutkuyla benzerlik göstermektedir.

Ancak idealizmin de sınırlamaları vardır. Topluluğun büyüklüğü ve hırsların genişlemesiyle, içsel çatışmalara, hukuki anlaşmazlıklara ve toplumsal öfkenin hedefi haline geldi. Hayatta kalma tehdidiyle karşı karşıya kalan Oneida topluluğu, daha örgütlü ve pragmatik bir yapı haline geldi: Oneida Community Limited, bugün zarif gümüş eşyalarıyla tanınmaktadır. Bu dönüşüm, istikrar karşılığında bir miktar devrimci coşkuyu feda etmiş olsa da, bu değişim net bir yön, hukuki tutarlılık ve sürdürülebilirlik getirmiştir - bunlar uzun süreli başarının anahtarıdır.

2016'dan beri blok zinciri işletmelerine hukuk danışmanlığı yapan bir avukat olarak, benzer bir evrimi gözlemleme fırsatım oldu. Başlangıçta, merkeziyetsiz otonom organizasyonlar (DAO) geleneksel şirket yapısını terk etmeyi vaat ediyor, tamamen merkeziyetsiz bir yönetim modelini şiddetle savunuyordu. Ancak, Onida gibi, bu projeler genişleyip daha geniş ekonomik sistemler ve gerçek uygulama senaryolarına entegre oldukça, tamamen merkeziyetsiz yönetim modeli ölçeklenebilirlik sorunları, verimsizlik ve hukuki karmaşıklıklarla karşılaştı. Bu kaçınılmaz olarak yapılandırılmış yönetim modeline geçiş, kripto paranın temel ilkelerinin terk edilmesi değil, gerekli bir uyum ve olgunlaşmadır.

Blockchain teknolojisinin daha geniş ekonomik ve sosyal sistemlerle giderek daha fazla iç içe geçmesi bu evrimi özellikle kritik hale getiriyor. Kripto para birimlerinin günlük finans, tedarik zinciri, dijital kimlik sistemleri ve hatta ulusal altyapı projeleri gibi önemli bileşenler haline gelmesiyle, öngörülebilir, yasal uyumlu ve yapılandırılmış bir yönetişime olan ihtiyaç giderek artıyor. Sektör, ideal ile karmaşık sosyal çevre arasında etkili bir şekilde çalışabilmek için gerekli yapılandırılmış çerçeve arasında bir denge kurmak zorunda.

Blok zincirinin temel işlevleri, şeffaflık, token tabanlı karar verme, topluluk katılımını teşvik etme ve değiştirilemez yönetim kayıtları gibi unsurlar yalnızca korunmaya değer değil, aynı zamanda bunların yapılandırılmış bir yönetim modeline ustaca entegre edilmesi, önemli bir rekabet avantajı da sağlayabilir.

Bu özellikler güveni artırabilir, katılımı teşvik edebilir ve uyum yeteneğini geliştirebilir, ancak tüm potansiyelleri yalnızca net bir sorumluluk anlayışı, açık rol tanımları ve hukukun tutarlılığı ile bir araya geldiğinde ortaya çıkabilir. Anahtar, merkeziyetsizlik ile yapılandırılmışlık arasında bir seçim yapmakta değil, topluluk odaklı yeniliği teşvik ederken projelerin ölçeklenebilir, uyumlu ve sürdürülebilir bir şekilde çalışmasını sağlamanın bir dengesini bulmaktır.

MakerDAO Örneği

Son zamanlarda MakerDAO (artık "Sky" olarak adlandırılıyor) içindeki gelişmeler, merkeziyetsiz özerk organizasyon (DAO) fikrini ilk benimseyen projelerde bile güç yoğunlaşmasının olabileceğini vurguladı. Maker, merkeziyetsiz finans (Defi) alanında uzun süre bir örnek teşkil etmesine rağmen, güçlerin az sayıda lider ve temsilcinin elinde giderek yoğunlaşması, özellikle tartışmalı Sky isim değişikliği onaylandıktan sonra, insanların endişelerini artırdı.

Eleştirmenler, bu sözleşmenin oy hakkının yüksek derecede merkezileştiğini, bunun da kolektif karar alma ilkesini zedelediğini savunuyor. Bu değişiklikler, operasyonel karmaşıklığın, seçmen kayıtsızlığının ve teknik bürokrasinin nasıl giderek merkeziyetsizliği içten içe aşındırdığını, yapılandırılmış ve hiyerarşik yönetimin hem şeffaflık hem de sürdürülebilirlik açısından kritik öneme sahip olduğunu, hatta kaçınılmaz olabileceğini göstermektedir.

Sky gibi, birçok DAO'nun çalışma şekli yüksek derecede merkezileşmiştir ve paydaşlar arasında görüş ayrılıkları bulunmaktadır. Şu anki zorluk, bu gerçeği kabul etmek ve hem topluluk görüşlerini dengeleyen hem de liderliğin sorumlu ve etkili olmasını sağlayan bir yapı tasarlamaktır.

Ünlü NFT "Bored Ape" (Bored Ape Yacht Club) kurucusu Yuga Labs, benzer merkeziyetçi oylama ve küçük hissedar sorunlarıyla karşı karşıya. Düşük operasyonel verimlilik, seçmen katılımındaki düşüklük ve yönetim zorlukları nedeniyle şirket, ApeCoin DAO'yu feshetmeyi önerdi. CEO Greg Solano, ApeCoin DAO'nun yönetimini "yavaş, gürültülü ve genellikle yeterince ciddi değil" olarak tanımladı ve daha net bir sorumluluk dağılımı ve daha verimli bir karar alma süreci için yapılandırılmış bir şirket modeli olan ApeCo'yu benimsemeyi savundu.

ApeCo, katılımcı token yönetimini sürdürür, ancak bunu daha net bir kurumsal çerçeveye yerleştirir; bu, Oynada'nın yapılandırılmış hukuki varlıklar içinde işbirliği fikrinin bazı yönlerini korumasıyla benzerlik gösterir.

Decentraland başlangıçta tamamen merkeziyetsiz yönetişimi savunsa da, seçmen yorgunluğu, katılımın azalması ve erken benimseyenlerin güç yoğunlaşması gibi benzer sorunlarla karşı karşıya kalmıştır. Son zamanlarda, topluluğu yönetişim reformlarını aktif olarak keşfetmektedir; yönetişim süreçlerini şeffaflık ve topluluk katılımını sağlarken net ve etkili hale getirmek amacıyla bir yönetişim komitesi ve icra komitesi kurulmuştur.

DAO'nun menkul kıymet düzenlemesi, güven yükümlülükleri ve sorumluluklar açısından yasal durumu henüz netlik kazanmış değildir. Blok zinciri projeleri, giderek daha fazla, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC) ve Avrupa Birliği düzenleyici otoriteleri (örneğin, ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu'nun protokol stake'i ile ilgili açıklaması veya Avrupa'nın Kripto Varlıklar Pazarına (MiCA) dair düzenlemeleri) tarafından sağlanan daha net bir yasal çerçeve ve sürekli rehberlik kabul etmeye yönelmektedir. Bu tür çerçeveler, gerekli olan hukuki kesinliği sağlar, uyum riskini azaltır ve ana akım paydaşlar arasında daha büyük bir güven inşa eder.

Kripto paraların yapısal yönetişime evrimi, Oanida'nın dönüşümüne benzer. Etkili yönetişim ve net hesap verebilirlik, sürdürülebilir başarı ve geniş kabul için hayati önem taşır. Dağıtık unsurlar hala vazgeçilmez, faydalı ve eşsiz olsa da, yapısal yönetişimin entegrasyonu, blok zinciri işletmelerinin istikrar, ölçeklenebilirlik ve daha geniş sosyal entegrasyon sağlamasına yardımcı olacaktır.

Kripto para alanının daha yapılandırılmış bir yönetime geçişi, Onida'nın uyumu gibi, gerçek sürdürülebilirliğe giden önemli bir adımı temsil ediyor. Bu, blok zincirinin temel ilkelerinin terk edilmesi değil; bu devrim niteliğindeki teknolojilerin karmaşık ekonomik ve sosyal ortamlarda sürekli olarak alakalı, dayanıklı ve etkili olmasını sağlamaktır.