Uniswap, nền tảng giao dịch phi tập trung lớn nhất trên Ethereum, đang tiến hành củng cố quản trị bằng cơ chế bảo vệ pháp lý. Vào ngày 11/8, Quỹ Uniswap (UF) đã trình lên cộng đồng một đề xuất để Uniswap DAO đăng ký dưới dạng Wyoming Decentralized Unincorporated Nonprofit Association (DUNA) và thành lập thực thể mới mang tên DUNI.

Khi được thông qua, Uniswap DAO sẽ trở thành tổ chức phi tập trung lớn nhất áp dụng mô hình pháp lý này. Động thái này không chỉ thúc đẩy năng lực tuân thủ quy định của DAO mà còn tạo nền tảng pháp lý cho cơ chế phân chia phí đã được tranh luận lâu nay.

DUNA: Nhận diện pháp lý và bảo vệ cho DAO

1. Xu hướng hợp pháp hóa toàn cầu

DAO được thiết kế vận hành tự chủ trên blockchain với cơ chế tham gia không kiểm soát, nhưng khi đối mặt thực tiễn pháp lý, DAO không có tư cách pháp nhân sẽ không thể ký kết hợp đồng, thuê luật sư/kế toán, mở tài khoản ngân hàng hay tham gia tranh chấp pháp lý độc lập.

Năm 2021, Wyoming dẫn đầu với luật DAO LLC, cho phép tổ chức blockchain đăng ký thành công ty trách nhiệm hữu hạn. Đến tháng 3/2024, bang này ban hành Đạo luật DUNA, cho phép các DAO phi lợi nhuận nhận diện pháp lý đơn giản hơn. Các chuyên gia ngành đánh giá đây là bước tiến chủ chốt thúc đẩy tuân thủ quy định DAO toàn cầu.

Với nhà đầu tư, DUNA mang lại lợi ích:

• Nhận diện pháp lý: Sau khi đăng ký, DAO có thể ký hợp đồng, hợp tác với các hãng luật và kiểm toán, khai báo thuế như doanh nghiệp truyền thống.
• Lá chắn pháp lý: Thành viên được miễn trách nhiệm cá nhân đối với vấn đề pháp lý hoặc thuế, giúp giảm thiểu rủi ro quản trị. Nếu xảy ra tranh chấp hoặc quyết toán thuế, tổ chức, không phải cá nhân, gánh chịu rủi ro.
• Nâng cấp vận hành: Theo DUNA, DAO có thể thuê bên cung ứng dịch vụ, duy trì cố vấn chuyên nghiệp, quản lý quỹ và tuân thủ quy trình hiệu quả hơn.

Nói ngắn gọn, DUNA kết nối các DAO đang vận hành trong “vùng xám” pháp lý với hệ thống tuân thủ đầy đủ, giữ nguyên bản chất phi tập trung đồng thời hỗ trợ hoạt động kinh doanh thực tiễn.

Chi tiết đề xuất: Phân bổ quỹ & vận hành

Đề xuất xác định các khoản phân bổ quỹ lớn và mô hình quản trị cho DUNI:

• 16,5 triệu USD UNI token: dùng cho các khoản thuế tồn đọng (dự kiến dưới 10 triệu USD) và thành lập quỹ bảo vệ pháp lý.
• 75.000 USD UNI token: trả cho Cowrie (Wyoming), đảm nhiệm khai báo thuế và báo cáo tài chính. Đồng sáng lập Cowrie – David Kerr – là người tham gia soạn thảo Đạo luật DUNA.
• Quỹ Uniswap: Là đại diện hành chính của DUNI, chịu trách nhiệm hồ sơ, ký hợp đồng, thuê nhà cung cấp dịch vụ.
• Cowrie: Quản trị viên DUNI, đảm bảo tuân thủ thuế và tài chính liên tục.

Mô hình DUNA nghiêm cấm tổ chức chia cổ tức cho thành viên, trừ trường hợp trả thù lao dịch vụ hoặc hoàn trả chi phí hợp lý. Nghĩa là dù cơ chế chia phí được kích hoạt, quỹ DAO vẫn không được trả trực tiếp cho người sở hữu token – mọi khoản phải phân bổ qua quản trị cho các chi phí cộng đồng, R&D hoặc chương trình khuyến khích.

Fee Switch: Dòng doanh thu mới?

Fee switch là chức năng dự phòng trong giao thức Uniswap, cho phép chuyển một phần phí giao dịch của nhà cung cấp thanh khoản (LP) về kho DAO. Hiện mức phí giao dịch là 0,3%, trong đó 0,05% có thể chuyển vào pool do DAO kiểm soát.

Theo DefiLlama, người dùng Uniswap đã chi hơn 123 triệu USD phí swap trong tháng qua. Chỉ cần chuyển 1/6 số này về DAO sẽ tạo ra khoảng 20,5 triệu USD doanh thu hàng tháng, tương đương hơn 240 triệu USD mỗi năm. Đây là nguồn lực có thể mở rộng phạm vi quản trị của UNI và tăng năng lực tài chính.

Những năm trước, các đề xuất kích hoạt fee switch luôn gặp trở ngại do rủi ro tuân thủ pháp lý. Luật chứng khoán Hoa Kỳ chưa rõ ràng gây rủi ro khi phân phối trực tiếp doanh thu cho người nắm giữ token. DUNA được giới chuyên môn đánh giá sẽ mở khóa các rào cản quy định này.

Cục diện quyền lực quản trị: Lý tưởng và thực tế

Trên lý thuyết, DAO là phi tập trung; nhưng thực tế quản trị của Uniswap lại phức tạp hơn rất nhiều.

1. Tập trung quyền lực
   Đại diện Quốc hội Mỹ Sean Casten nhận định Uniswap Foundation nắm quyền kiểm soát lớn trong quy trình quản trị, gây lo ngại về tính phi tập trung. Mặc dù UF phủ nhận quyền lực quá lớn, phần lớn đề xuất chủ chốt đều do Foundation khởi động, các sáng kiến cộng đồng hiếm khi được thông qua.
2. Ảnh hưởng của quỹ đầu tư
   Năm 2023, UF rút đề xuất fee switch sau khi một cổ đông lớn phản đối. Đối tác Paradigm – Dan Robinson – cáo buộc Foundation nhượng bộ các quỹ đầu tư lớn, đặc biệt là a16z. Đáng chú ý, a16z từng ca ngợi DUNA là “ốc đảo DAO,” khiến một số thành viên cộng đồng lo ngại hợp pháp hóa sẽ củng cố quyền lực vốn đầu tư.
3. Cân bằng phi tập trung và hiệu quả
   Quản trị on-chain thường khó cân bằng giữa sự tham gia cộng đồng rộng rãi và hiệu suất vận hành. Một số dự án (LayerZero Foundation, Yuga Labs) đã tập trung hóa một số chức năng để tăng hiệu quả. Đề xuất DUNA của Uniswap cũng hướng tới cân bằng giữa mục tiêu cộng đồng và năng lực vận hành thực tế.

Ngay khi công khai đề xuất, UNI tăng gần 8% trước khi điều chỉnh, thể hiện sự lạc quan của thị trường về cải cách quy định và nguồn thu mới. Tuy vậy, UNI vẫn ở vùng đáy lịch sử:

• Đỉnh cao mọi thời đại (ATH): ngày 2/5/2021, 44,97 USD
• Mức giảm so với ATH: khoảng -75,76%

Dữ liệu on-chain xác nhận Uniswap duy trì vị trí dẫn đầu trên các mạng Ethereum, Polygon, Arbitrum, Optimism và nhiều hệ khác. Giao dịch hàng tháng đạt 30–50 tỷ USD. Tuy nhiên, tỷ lệ thu lợi nhuận thấp vẫn là thách thức đối với định giá UNI.

Triển vọng: Tuân thủ hay dịch chuyển quyền lực?

Nếu cuộc bỏ phiếu sơ bộ ngày 18/8 thông qua, Uniswap DAO sẽ là một trong những tổ chức phi tập trung lớn đầu tiên áp dụng mô hình DUNA. Điều này có thể xác lập tiêu chuẩn tuân thủ mới cho ngành và ảnh hưởng đến năng lực thu giá trị và duy trì UNI.

Rủi ro và cơ hội song hành:

• Lợi thế: Khung pháp lý rõ ràng giúp giảm rủi ro, fee switch mang lại dòng tiền ổn định và củng cố giá trị UNI.
• Thách thức: Quyền lực tập trung và sự chi phối của vốn bên ngoài có thể làm tăng xung đột quản trị nội bộ.

Với giới đầu tư, đề xuất DUNI là phép thử quan trọng về năng lực trưởng thành DAO toàn ngành. Kết quả sẽ quyết định hướng đi Uniswap và có thể trở thành hình mẫu cho các dự án DeFi muốn tối ưu cân bằng giữa tuân thủ và phi tập trung.

Thông tin pháp lý:

1. Bài viết này được đăng lại từ [BitpushNews], bản quyền thuộc về tác giả gốc [BitpushNews]. Nếu có vấn đề bản quyền, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn và sẽ được xử lý nhanh chóng theo quy trình nội bộ.
2. Lưu ý: Nội dung và quan điểm trong bài viết thuộc về tác giả, không phải khuyến nghị đầu tư.
3. Các bản dịch ngôn ngữ khác của bài viết này được thực hiện bởi đội ngũ Gate Learn, không được phép sao chép, phát hành hoặc đạo văn nếu không dẫn nguồn Gate.