Tiếp tục trao đổi với Xiao Feng về stablecoin: Trở về giá trị cốt lõi của công nghệ để tránh những ngộ nhận

Ngày 18/7, Tổng thống Trump đã chính thức ký ban hành Đạo luật GENIUS, đưa stablecoin trở thành tâm điểm của thế giới. Sau một thập kỷ vận động không ngừng của các nhà tiên phong blockchain cùng nhiều năm tranh luận lên xuống trong dòng chảy chính thống, chủ đề này đã vươn lên trở thành xu thế chủ lưu. Chỉ sau một đêm, stablecoin trở thành đề tài được nhắc đến nhiều nhất trên các diễn đàn công nghệ, giới tài chính truyền thống cũng như các hội nghị chính sách. Sự bùng nổ này khiến tất cả phải cân nhắc lại tác động tiềm năng khi tiền kỹ thuật số được phổ cập đại trà tới Internet, trí tuệ nhân tạo, tài chính, cũng như trật tự kinh tế – địa chính trị toàn cầu. Tuy nhiên, cùng với sự quan tâm tăng vọt là làn sóng ngộ nhận, thông tin sai lệch, thậm chí những lời bình luận cố tình gây hiểu lầm—nhất là trên mạng xã hội—khiến các hiểu lầm kéo dài. Rõ ràng, phần lớn tranh luận hiện nay còn quá chung chung, bỏ quên bản chất stablecoin là sản phẩm sáng tạo trực tiếp của công nghệ blockchain, và ít khi đi sâu vào logic kỹ thuật hay ứng dụng thực tiễn. Để làm rõ điều này, tôi đã có thêm một cuộc trao đổi với Tiến sĩ Xiao Feng xoay quanh các chủ đề này.

Mạnh Yến: Tiến sĩ Xiao, kể từ lần trò chuyện trước của chúng ta, mọi việc diễn ra đúng như dự báo. Đạo luật GENIUS đã được thông qua và tôi chứng kiến làn sóng quan tâm tới stablecoin bùng nổ khắp cộng đồng gốc Hoa—gần như thành chủ đề tranh cãi rộng khắp. Bạn tôi vừa đi Hong Kong về kể lại: “Ai trong đó cũng bàn về stablecoin, tôi chưa từng chứng kiến tình cảnh tương tự.” Anh đang sống ở Hong Kong, hẳn cảm nhận còn rõ rệt hơn.

Xiao Feng: Đúng vậy, nhiều năm rồi chúng ta mới thấy-làn sóng này. Không chỉ bàn luận sôi nổi mà cả hành động cũng rất mạnh mẽ. Hàng trăm doanh nghiệp, tổ chức đang xếp hàng tham gia dự án stablecoin; tin tức về các sáng kiến liên quan đến RWA xuất hiện liên tục mỗi ngày. Chúng tôi hiện nhận được rất nhiều đề nghị hợp tác. Đạo luật GENIUS quan trọng không chỉ vì xác nhận vị thế pháp lý và chủ quyền của “stablecoin USD” trong luật Mỹ, mà còn cho thấy blockchain và tài sản số đã rời vùng xám kiểm soát để tiến vào hạ tầng tài chính dòng chính—báo hiệu một cuộc cách mạng mới thực sự bắt đầu. Hong Kong là trung tâm tài chính quốc tế nên đương nhiên cực kỳ nhạy cảm với trào lưu này.

Quan sát làn sóng này, tôi càng nhận rõ một điều: lịch sử cho thấy ai chủ động thử nghiệm, nắm bắt công nghệ mới luôn là người gặt hái thành quả lớn. Thời điểm chuyển mình công nghệ, lịch sử luôn ban thưởng cho những người dám nghĩ, dám làm.

Mạnh Yến: Tuy nhiên, tôi cũng thấy dấu hiệu đáng lo: cơn sốt stablecoin đến quá bất ngờ, nhiều người chưa kịp chuẩn bị, xuất hiện khoảng trống kiến thức lớn. Không ít người chỉ vừa nghe tới stablecoin ba tháng trước, hiểu rất sơ sài hoặc chỉ qua lời đồn, giờ đã xuất hiện trên mạng xã hội tự nhận là chuyên gia, phát biểu quan điểm—trong đó, tôi lo rằng có nhiều ý kiến hoàn toàn gây hiểu lầm.

Xiao Feng: Tôi chứng kiến lượng nội dung tự xuất bản tăng mạnh và rất chia sẻ lo ngại này. Tuy vậy, tôi thật sự mừng khi chủ đề stablecoin thu hút sự quan tâm rộng lớn—đây là điều ngành chúng ta mong đợi suốt bao năm. Ngành blockchain đã bước sang thời kỳ mới. Trong vài năm tới, stablecoin, RWA, kinh tế token, cổ phiếu số hóa, sự kết nối giữa crypto và AI sẽ khiến thị trường trở nên náo nhiệt và hấp dẫn hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, ở thời điểm này, chúng ta càng phải giữ tỉnh táo và củng cố nguyên tắc cơ bản. Theo tôi, khi “mùa xuân đến, nhiệt độ tăng”, ý kiến nghe có vẻ hợp lý nhưng thực tế sai lệch thường bùng phát, các quan điểm chiều lòng đám đông dù không chính xác lại lan nhanh và gieo rắc rủi ro. Tư duy đúng quan trọng bậc nhất—mọi vòng thăng trầm trong crypto, mọi sai sót trên thị trường, bản chất đều bắt nguồn từ việc hiểu sai ngay từ đầu.

Điều quan trọng nhất là nhìn nhận đúng thực tế môi trường. Nhiều người vội vàng tin rằng khi Mỹ thông qua luật mới thì crypto ở Hong Kong hay thậm chí Trung Quốc đại lục sẽ “mở cửa” ngay lập tức—họ lập kế hoạch kinh doanh dựa trên kỳ vọng đó. Đây là quan điểm thiếu thực tế. Các rào cản pháp lý lớn vẫn còn đó, việc tháo gỡ sẽ cần thời gian. Môi trường quản lý tương lai chắc chắn phải có quy tắc rõ ràng—không thể thả nổi hoàn toàn. Đơn cử: nếu stablecoin hoạt động ngoài hệ thống ngân hàng, nguy cơ rửa tiền liệu có tăng? Bất kỳ nhà quản lý có trách nhiệm nào cũng sẽ áp đặt các chuẩn chống rửa tiền rất nghiêm ngặt đối với stablecoin.

Bên cạnh đó, vẫn còn rất nhiều ngộ nhận và thậm chí nhầm lẫn trong cách nhận thức về stablecoin, RWA và blockchain. Sự bùng nổ này khiến nhiều người “cưỡi sóng” với tư cách lính mới—hào hứng, chú ý cao, nhưng lộ rõ thiếu hụt kiến thức và thường nhận định sơ sài, phiến diện. Chúng ta cần làm rõ các khoảng trống kiến thức này.

Tranh luận về Stablecoin phải bám sát công nghệ

Mạnh Yến: Hiện nay, tranh luận về stablecoin chủ yếu xoay quanh câu chuyện tài chính, gần như không bàn về yếu tố công nghệ. Có phải mọi người cho rằng blockchain đã đủ trưởng thành để không cần quan tâm tới nữa? Khi trao đổi với các chuyên gia tài chính truyền thống, tôi nhận thấy rất nhiều người chỉ có kiến thức sơ sài về blockchain, gần như không biết gì về DeFi, chưa từng mất private key hay bị tấn công, nhưng lại rất tự tin nói về ứng dụng stablecoin—như thể đã vô cùng thành thạo blockchain. Nhiều người tiến vào “khu rừng đen” này với sự tự tin của “người dày dạn,” ngỡ rằng quy trình, mô hình, và khung pháp lý tài chính truyền thống chỉ cần “chuyển lên chain” là xong. Nhưng họ đã bỏ qua điều mấu chốt: blockchain là một mô hình tính toán hoàn toàn mới với logic vận hành, kiến trúc hệ thống, cấu trúc rủi ro và hành vi người dùng khác xa tài chính truyền thống. Họ chưa nhận ra blockchain vẫn còn non trẻ, đang vật lộn với trải nghiệm người dùng, bảo mật cũng như các yêu cầu tuân thủ. Hệ thống on-chain đầy rẫy rủi ro—quản lý private key, lỗi hợp đồng thông minh, lừa đảo, tấn công cầu nối, thao túng oracle, lợi dụng chênh lệch pháp lý, dòng tiền bất hợp pháp. Chỉ một mắc xích yếu cũng có thể kéo theo khủng hoảng toàn hệ thống. Không thấu hiểu những vấn đề kỹ thuật và logic vận hành thực tế của on-chain, mọi kế hoạch và các “chu trình” sinh thái tưởng tượng đều dễ dàng sụp đổ, khi thực tế xuất hiện khiếu nại, vấn đề tuân thủ hay các sự cố bảo mật.

Điều quan trọng hơn, blockchain vẫn thay đổi với tốc độ chóng mặt. Giao thức, sản phẩm ổn định hôm nay có thể bị thay thế ngay ngày mai bởi kiến trúc mới—blockchain mô-đun, bằng chứng Zero-Knowledge, trừu tượng hóa tài khoản, on-chain governance, restaking, quản lý MEV—không ngừng tái định hình toàn ngành. Ngay cả các chuyên gia kỳ cựu vẫn phải học hỏi không ngừng nếu không muốn tụt lại phía sau. Để chiến thắng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu này, phải liên tục hiểu sâu, cập nhật công nghệ nền tảng.

Xiao Feng: Đây là điểm mấu chốt. Gần đây, tôi thấy quá nhiều nhận định lệch lạc, thậm chí hoàn toàn sai về stablecoin và token hóa RWA; nguyên nhân gốc rễ là thiếu am hiểu, thiếu tiếp cận công nghệ nền tảng. Phải lấy công nghệ dẫn dắt—blockchain, sổ cái phân tán, hạ tầng tài chính số hóa—nền tảng trước, sau đó mới tới token (bao gồm stablecoin), rồi tới RWA và DeFi.

Tôi là người gốc tài chính truyền thống—được đào tạo bài bản về kinh tế, bước chân vào lĩnh vực tài chính ngay từ đầu. Vì vậy, tôi luôn khuyên đồng nghiệp: phải ưu tiên hiểu rõ công nghệ. Bàn về stablecoin mà tách rời công nghệ chỉ là “xây lâu đài trên cát”.

Lần đầu tôi dấn thân vào blockchain là năm 2013, điều thôi thúc tôi là sự hòa hợp rất tinh tế nhưng sâu sắc giữa kiến trúc công nghệ blockchain và cấu trúc nền tảng tài chính. Qua hàng năm thực tiễn, tôi càng tin: giai đoạn này, ngành do công nghệ dẫn dắt. Sự nhạy bén tài chính có ích, nhưng nếu không nắm rõ công nghệ, bạn sẽ sớm gặp trần giới hạn. Vì vậy tôi đầu tư rất nhiều thời gian cho việc nghiên cứu bản chất công nghệ blockchain và các xu hướng mới nhất.

Đến giờ tôi vẫn không ngừng học hỏi. Tôi luôn khuyên các nhà sáng lập: không cần biết lập trình, nhưng phải có khả năng đánh giá kỹ thuật. Đặc biệt trong DeFi, cạnh tranh nằm ở giao thức, kiến trúc, hiệu suất hệ thống chứ không phải giấy phép hay thương hiệu. Ai cải tiến hệ thống tài khoản, khả năng cross-chain, tốc độ thanh toán, bảo mật quyền riêng tư, tuân thủ on-chain, quản lý rủi ro tốt hơn sẽ chiếm ưu thế. Nếu tụt hậu công nghệ blockchain, chiến lược không chỉ là “ngõ cụt” mà còn là “ảo ảnh”. Đó mới là cuộc chiến thực của ngành. Công nghệ là sợi dây sinh mệnh, không chỉ là yếu tố cạnh tranh. Bỏ qua logic nền tảng, bạn sẽ phân bổ nguồn lực sai, lập kế hoạch càng hoàn chỉnh càng dễ thất bại.

Mạnh Yến: Chính xác, bản chất stablecoin cuối cùng vẫn là công nghệ định hình.

Xiao Feng: Thực ra tiền tệ từ trước đến nay luôn bị chi phối sâu sắc bởi công nghệ. Tiền đã trải qua ba lần chuyển hóa lớn. Đầu tiên là tiền hàng hóa—vỏ sò, bạc, vàng—giá trị dựa vào sự khan hiếm vật lý và thuộc tính nội tại. Thứ hai là tiền pháp định—gắn với chủ quyền quốc gia, tín dụng nhà nước, tồn tại suốt nhiều thế kỷ. Hiện nay, làn sóng tiền tệ dựa trên công nghệ—Bitcoin, stablecoin—giá trị được bảo chứng bằng mật mã học, blockchain, ví số, hợp đồng thông minh.

Phân tích stablecoin không thể quên xuất phát điểm của chúng. Sáng tạo công nghệ blockchain—sổ cái phân tán—mở đường cho hạ tầng tài chính mới, rồi từ đó ra đời stablecoin, RWA, kinh tế token. Mọi thứ không tùy thuộc ý chí cá nhân. Mỹ đã nhìn nhận xu hướng này và ban hành luật để công nhận vị thế pháp lý của crypto. Năm tới sẽ là cột mốc khi các định chế tài chính truyền thống, các quỹ đầu tư (kể cả quỹ hưu trí), nhà đầu tư sẽ chính thức bước vào sân chơi crypto qua các kênh hợp pháp.

Không thể xây stablecoin mới bằng tư duy cũ

Mạnh Yến: Chính vì xu hướng này đã quá rõ, các tổ chức truyền thống đều nóng lòng gia nhập. Tuy vậy, sau nhiều vòng bàn về thanh toán stablecoin hay dự án RWA, tôi thấy phần lớn thành viên chưa thực sự thấu hiểu mức độ đột phá mà blockchain, stablecoin mang lại ở tầng mô hình tài chính. Nhiều đề xuất hoàn toàn bỏ qua tính đặc thù của hạ tầng blockchain—chỉ là “rượu cũ, bình mới”. Trong đầu họ, stablecoin chỉ là công cụ, còn con người, quy trình, mô hình, tổ chức giữ nguyên—chỉ thêm stablecoin, blockchain vào vài khâu để tăng hiệu suất hay giảm chi phí.

Điều này khiến tôi nhớ lại thời kỳ đầu thương mại điện tử. Những năm cuối 1990, Internet dường như chưa có mô hình kinh doanh rõ rệt, thương mại điện tử là số ít mô hình “dễ hiểu”—công ty nào cũng muốn thử. Nhưng đa số chỉ xem Internet như công cụ: kênh bán hàng, dịch vụ khách hàng thông minh hơn. Họ chỉ làm một trang “mall”, lập bộ phận thương mại điện tử rồi tưởng đã “chuyển đổi số”—mà không thay đổi quy trình hay tư duy tổ chức. Chỉ khi các tên tuổi như Amazon, Taobao vươn lên mạnh mẽ, mọi người mới nhận ra thương mại điện tử là một mô hình hoàn toàn mới, thay đổi sâu sắc hành vi tiêu dùng, quản lý hàng tồn kho, vận hành chuỗi cung ứng, kiểm soát luồng khách hàng. Chỉ một thập kỷ sau, bán lẻ truyền thống sụp đổ hàng loạt, đến 2013-2014, nhiều chủ doanh nghiệp tiếc nuối vì đã không nhìn ra “trận cuồng phong” này sớm hơn.

Bây giờ cũng vậy. Stablecoin có thể khởi đầu là công cụ, nhưng tiềm năng vượt xa khỏi vai trò ấy. Khi bạn đưa một tỷ người dùng ví kỹ thuật số vào cuộc chơi, bạn sẽ thấy stablecoin không phải chỉ là công cụ thanh toán mà còn là “cổng truy cập” vào hệ thống tài chính on-chain cùng logic kinh tế mới. Không còn các tầng tài khoản rườm rà—điểm vào là “ví”, không phải “tài khoản”; tương tác bằng smart contract thay cho phê duyệt thủ công; kết nối dựa trên giao thức on-chain thay vì trung gian. Điều này thay đổi tất cả—quyền lực trung gian truyền thống xóa sổ, các nền tảng/cổng mới mọc lên nhanh chóng. Kinh tế stablecoin không phải sửa chữa hệ thống cũ bằng công nghệ mới—mà là dựng lên hệ thống mới thay thế, hấp thụ và thậm chí tái cấu trúc toàn ngành tài chính. Đó là sự chuyển mình sâu sắc mà chúng ta phải nhận thức rõ.

Nhiều người đánh giá thấp điều này. Có người thổi phồng sức mạnh AI—năm ngoái cho thôi việc hàng loạt, thay thế bằng AI rồi vài tháng sau lại phải tuyển lại. Nhưng với stablecoin, họ lại đánh giá quá thấp sức phá vỡ, chỉ nghĩ dùng stablecoin để tối ưu quy trình hoặc bổ sung tính năng cho sản phẩm, mà không hiểu rằng khi stablecoin thực sự tích hợp sâu rộng, quy trình, sản phẩm, cả vị trí nhân sự cũng có thể trở nên thừa thãi.

Xiao Feng: Cốt lõi vấn đề vẫn là sự thiếu hiểu biết về blockchain, sổ cái phân tán. Sổ cái phân tán “lột xác” toàn bộ hạ tầng tài chính, nhưng nhiều người lại cho rằng “bên dưới thế nào mặc kệ, bên trên doanh nghiệp vẫn chạy bình thường”. Sự thật là blockchain không cho phép nâng cấp nhẹ nhàng—mà buộc phải thay đổi toàn bộ nền tảng thượng tầng. Đó mới là bản chất phá vỡ thực sự.

Muốn hiểu đúng stablecoin phải xem xét quá trình tiến hóa của chúng. Stablecoin dựa trên sổ cái phân tán—cuộc cách mạng thứ ba về ghi sổ của nhân loại.

Lần đầu là sổ một bên, còn lưu trên bảng đất sét Sumer cổ—chỉ ghi nhận dòng tiền vào, ra.

Khoảng năm 1300, sổ kép xuất hiện ở Ý, ghi cả tài sản – nợ phải trả, cùng dòng thu chi. Suốt 700 năm sau, chỉ cải tiến nhỏ, không thay đổi căn bản.

Mọi chuyện chỉ đổi thay năm 2009, khi blockchain Bitcoin ra đời với ghi sổ phân tán. Khác biệt lớn nhất? Trước kia, mỗi tổ chức giữ một sổ riêng, các giao dịch xuyên biên giới phải đối chiếu lại đủ loại sổ—rất tốn thời gian, chi phí. Còn sổ cái phân tán là một bản ghi công khai, duy nhất, mọi giao dịch đều trực tiếp, không phải so sánh, đối chiếu. Đó là bước nhảy cách mạng.

Sau khi Bitcoin ra mắt, tới 2014 xuất hiện stablecoin. Theo đà phát triển của sổ cái phân tán, xuất hiện hai hướng: từ 2009, con người tạo ra tài sản “gốc on-chain” như Bitcoin, Ethereum; từ 2014, stablecoin như USDT mở ra trào lưu “bản sao số”—token hóa tài sản thực lên blockchain.

Khi ETF Bitcoin được phê duyệt tại Mỹ và Hong Kong năm ngoái, lại xuất hiện chiều ngược lại: tài sản số gốc on-chain chuyển thành tài sản đại diện trên thị trường truyền thống—như ETF. Bitcoin trên chain, ETF ngoài chain—thể hiện chuyển đổi qua lại on/off-chain, giữa bản gốc và bản sao.

Hàng thập kỷ thử nghiệm sổ cái phân tán chứng minh giá trị đột phá của hạ tầng này.

Kể từ 2009, công nghệ sổ cái phân tán đã dẫn đến bước chuyển lớn cho cấu trúc thanh toán, giao dịch, bù trừ, thanh toán cuối cùng trên thị trường tài chính. Cốt lõi nào thực sự đổi thay? Điều gì làm nên sự khác biệt lớn so với trước kia?

Ngày nay, hạ tầng tài chính dựa vào trung tâm đăng ký, lưu ký, đối tác bù trừ, thanh toán—mỗi giao dịch phải qua ba tổ chức để xử lý, đối soát. Sổ cái phân tán cho phép mọi bên cùng ghi vào một bản ghi duy nhất—giao dịch trực tiếp, ngang hàng, không cần trung gian.

Hệ thống tài chính truyền thống dùng thanh toán net, còn sổ cái phân tán áp dụng thanh toán gross—từng giao dịch xử lý tức thì, dứt điểm. Ví dụ: NYSE sắp giao dịch 5×23 giờ/ngày với một tiếng dành cho bù trừ; Nasdaq hướng tới 5×24 nhưng chưa thể thực hiện vì hạ tầng cũ cần tạm ngưng để bù trừ. Trong khi đó, sàn crypto Hong Kong đã chạy 7×24 liên tục. Điều này xuất phát trực tiếp từ công nghệ sổ cái, tạo nền móng cho kỷ nguyên stablecoin.

Từ tháng 1/2009 đến nay, Bitcoin mainnet vận hành liên tục trên sổ cái phân tán hơn 16 năm—một kỳ tích lớn cả về kỹ thuật. Đây là “hạ tầng thị trường tài chính” (FMI) đã chịu thử thách thực tế, sẵn sàng phục vụ nền kinh tế hiện đại.

Có người sẽ hỏi: “FMI mới, cũ thì cũng phải có quy tắc, kiến trúc, giám sát cho thanh toán, giao dịch, bù trừ, thanh toán cuối cùng—khác biệt gì so với mô hình kinh doanh của tôi?”

Kỳ thực, khác biệt rất lớn. FMI dựa sổ cái phân tán xứng đáng là “thế hệ mới” bởi thay đổi ba chuẩn tắc cốt lõi:

Thứ nhất, thực sự phi tập trung—thay thế đối tác trung tâm bằng giao dịch ngang hàng.

Thứ hai, gross settlement thay vì netting—từng giao dịch xử lý riêng, hoàn tất ngay.

Thứ ba, Delivery vs. Payment (DvP) đạt được ở tầng giao thức nhờ smart contract, đảm bảo chuyển giao tài sản số và stablecoin đồng thời, ngay lập tức, không thể đảo ngược.

Kiến trúc mới này giảm sâu quy trình, tiết kiệm chi phí, đẩy hiệu quả lên mức đột phá. Minh chứng: Hiện giao dịch trong ngày của NYSE, Nasdaq dưới 50% tổng giao dịch cổ phiếu Mỹ. Giao dịch ngoài giờ, dark pool ngày càng mở rộng thị phần. Dù tăng giờ giao dịch, FMI truyền thống kiểu T+2 vẫn buộc NYSE phải ngừng một tiếng/ngày để bù trừ—nếu không hệ thống sụp đổ. Trong khi đó, sàn crypto đã thực sự đạt giao dịch 7×24. Đó là khoảng cách giữa cũ và mới.

Nhưng ảnh hưởng của blockchain còn rộng lớn hơn thế. Blockchain không chỉ giúp tăng hiệu quả, mà còn định nghĩa lại cách tiếp cận dịch vụ tài chính, tái cấu trúc quy trình, quan hệ và chuỗi giá trị thị trường, và cuối cùng tái tạo lại ngành tài chính ở mọi tầng. Kinh tế stablecoin không phải “vá lỗi hệ thống cũ bằng công nghệ mới” mà là tái kiến tạo hệ thống và mạng lưới hoàn toàn mới. Quá trình tái cấu trúc này sẽ loại bỏ các tổ chức lỗi thời, đồng thời sản sinh nền tảng và ứng dụng dẫn đầu mới. Đã bắt đầu xuất hiện bốn biến chuyển then chốt:

Thứ nhất, Bitcoin đã thành một lớp tài sản mới, vượt khỏi phạm vi tài sản gia đình, doanh nghiệp, thậm chí được đưa vào kho dự trữ quốc gia.

Thứ hai, stablecoin được luật pháp công nhận là công cụ thanh toán và thanh toán cuối cùng mang tính cách mạng. Năm 2024, giá trị giao dịch on-chain vượt mốc 16 nghìn tỷ USD. Thương mại điện tử xuyên biên giới tại Trung Quốc hưởng lợi lớn: người mua quốc tế dùng stablecoin tăng mạnh, doanh nghiệp Trung Quốc nhận thanh toán bằng stablecoin ở mức cao chưa từng thấy.

Thứ ba, DeFi đã thành công cụ đầu tư hiệu suất cực cao. Cuối năm 2024, tổng giá trị DeFi đã khóa đạt khoảng 190 tỷ USD. Hoạt động cho vay phát triển mạnh: APR cho vay USDT on-chain ổn định quanh 8%. Đột phá chính: Cho vay DeFi dựa trên smart contract, loại bỏ trung gian truyền thống, giảm mạnh chi phí tín nhiệm – vận hành, tăng tốc quay vòng vốn lên hàng chục lần, đẩy hiệu quả thanh toán lên tầm cao mới.

Thứ tư, token hóa tài sản thực (RWA) là trào lưu nóng, kết nối tài sản truyền thống và thậm chí vật lý lên blockchain.

Bất kỳ thiết kế stablecoin nào không tính đến các đổi thay này đều sẽ lỗi thời ngay từ đầu hoặc không thể triển khai thực tế.

Tính lập trình khiến Stablecoin phức tạp vượt bội

Mạnh Yến: Ai mới tham gia tranh luận stablecoin thường chưa kịp hiểu hết độ phức tạp của hệ sinh thái on-chain, DeFi, khả năng kết hợp, kinh tế token hay môi trường bảo mật khắc nghiệt trên blockchain công khai. Họ có thể không hình dung nổi hệ quả—tốt lẫn xấu—khi stablecoin và RWA được đưa lên on-chain.

Xiao Feng: Tất cả thách thức vẫn là câu chuyện công nghệ. Điều quan trọng là phải hiểu rõ cơ hội và rủi ro do sự mở và khả năng lập trình của stablecoin—và với mọi token, kể cả RWA tương lai.

Nhiều người vẫn xem stablecoin, RWA là “đảo biệt lập”—coi stablecoin chỉ như một công cụ thanh toán hiệu quả, RWA chỉ là hệ thống ghi nhận tài sản vật lý trên nền tảng số. Miễn đảm bảo công nghệ hoạt động và tuân thủ pháp lý, họ vẫn nghĩ có thể vận hành như bình thường. Nhưng họ không nhận ra những tài sản này đều có thể lập trình. Một khi đã lên on-chain, chúng lập tức hòa vào một hệ sinh thái tự động hóa sâu rộng, kết nối và phức tạp hơn rất nhiều.

Nhìn từ góc độ DeFi: chỉ cần một stablecoin lên on-chain, nó sẽ được dùng ngay cho vay, tạo lập thị trường, restake, farming, đòn bẩy, thậm chí là phái sinh. Nếu không có mô hình kiểm soát rủi ro vững vàng, ranh giới rõ với các giao thức DeFi và cơ chế phòng vệ trước nguy cơ flash loan, các tình huống cực đoan, nó rất dễ bị thao túng—có thể bị mất giá hoặc gây ra khủng hoảng toàn hệ thống. Tương tự, RWA khi dùng làm tài sản thế chấp on-chain cũng sẽ thành “điểm chốt” của hệ sinh thái tài chính. Nếu thiếu minh bạch dữ liệu, không rõ định giá, quyền sở hữu tranh chấp hay pháp lý không minh bạch, những tài sản đó sẽ trở thành nguồn rủi ro lớn thay vì gia tăng thanh khoản.

Từ góc độ tokenomics: Stablecoin, RWA không đứng độc lập mà liên kết phức tạp với token tiện ích, quản trị, khuyến khích. Chỉ vài năm gần đây, các mô hình ưu đãi như liquidity mining, thưởng tăng trưởng, thưởng quản trị đã hình thành cực kỳ nhanh. Người mới vào thường không biết gì về điều này, càng không lường hết sức mạnh khuếch đại hoặc phá hủy toàn bộ hệ thống. Nếu thiết kế stablecoin hay RWA không hợp lý, chỉ một lần mất niềm tin là cả chuỗi giá trị gãy sập, thiệt hại khôn lường.

Nhìn từ khía cạnh bảo mật: On-chain là môi trường cực kỳ khắc nghiệt. Yu Jian, sáng lập SlowMist, gọi blockchain công khai là “khu rừng đen”. Ai từng chịu một vụ tấn công mới cảm nhận hết rủi ro, còn đa số giới tài chính truyền thống chưa từng trải nghiệm thực tiễn. Có người chỉ quen blockchain riêng tư mà không ý thức rủi ro ngoài chain công khai. Khi stablecoin, RWA, hay hợp đồng lên chain công khai, chúng ngay lập tức đối diện tấn công không ngừng—lỗi smart contract, bug cầu nối, thao túng oracle, hack ví, siphon MEV… Không chỉ lý thuyết—mà là thực tế diễn ra hàng ngày. Bảo mật on-chain không đơn giản là kiểm toán code, mà là kiểm định logic giao thức, tương tác hệ thống và hàng loạt hành vi khó dự đoán của người dùng. Khi xảy ra sự cố, không có tổng đài hỗ trợ, không có stop-loss, không thể hoàn tác—chỉ còn trông cậy vào thiết kế phòng thủ sẵn có. Mỗi lỗ hổng có thể khiến mất hàng triệu USD.

Xét về tuân thủ: Tính lập trình của stablecoin và RWA đem lại cả cơ hội lớn lẫn thách thức hoàn toàn mới cho quản lý. Tuân thủ truyền thống là kiểm tra thủ công, hậu kiểm, tập trung; còn tài sản/giao dịch on-chain hoàn toàn có thể chuyển xuyên biên giới chỉ trong giây lát, ngoài tầm kiểm soát các quy trình tuân thủ cổ điển. Ngoài ra, mỗi thị trường lại có quy chuẩn riêng, stablecoin và RWA toàn cầu phải vượt qua ma trận pháp luật chồng chéo phức tạp. Nhưng chính điều này lại mở ra đột phá thật sự: “tuân thủ lập trình”—quy định pháp lý được viết trực tiếp vào phần mềm, kiểm tra thời gian thực, thực thi tự động. Nếu quy tắc rõ ràng, dữ liệu đã on-chain, “code thành luật” sẽ thành sự thật, mở lối cho stablecoin/RWA lưu thông toàn cầu an toàn, hiệu quả, đúng luật. Quản lý tương lai sẽ từ “bàn tay hữu hình” thành “quy tắc viết trong phần mềm”.

Tóm lại: Một khi stablecoin thực sự hòa vào hệ sinh thái on-chain, mọi thứ sẽ phức tạp tới mức không thể hình dung, vượt xa mọi kịch bản “áp dụng thử nghiệm”. Những gì chúng ta đề cập chỉ là phần nổi của tảng băng. Những thách thức kỹ thuật, bảo mật, động lực, tuân thủ mới sẽ liên tục phát sinh. Đây là quá trình không ngừng học hỏi, thử nghiệm, cải tiến của cả ngành.

Nâng tầm nhận thức cần đổi mới thực tế

Mạnh Yến: Tôi nghĩ tư duy công nghệ mà ông áp dụng cho stablecoin, blockchain rất đúng đắn. Nhưng tôi cũng băn khoăn: stablecoin phát triển quá nhanh, chắc chắn sẽ phát sinh những vấn đề hoàn toàn mới mà lý thuyết hiện nay chưa giải thích hết. Lý thuyết thuần túy sẽ khó đáp ứng được.

Xiao Feng: Tôi hoàn toàn đồng tình. Nhận thức không bao giờ đạt được chỉ sau một lần mà phải qua cả quá trình, đặc biệt trong lĩnh vực biến động nhanh, phức tạp như blockchain, nơi mà thực tiễn luôn phát sinh vấn đề mới. Không ai có thể đoán trước mọi biến số—nhận thức chỉ đến sau chu trình “quan sát—đổi mới—phản hồi—đổi mới tiếp tục”. Với doanh nhân Trung Quốc, đây là cơ hội lớn hiếm có—với nền tảng công nghệ sâu, tư duy toàn cầu, nếu chúng ta biết tổ chức và hành động đúng thời cơ, trong làn sóng stablecoin này, thực sự có thể xác lập vị thế dẫn dắt stablecoin toàn cầu. Chỉ có thực tiễn mới bồi đắp nhận thức thực chất, tạo lực đẩy cho sự tiến hóa của hệ thống tài chính mới.

Lưu ý:

1. Bài viết này được trích đăng từ [Suy ngẫm về Blockchain của Mạnh Yến], bản quyền thuộc về tác giả gốc [Suy ngẫm về Blockchain của Mạnh Yến]. Nếu có vấn đề bản quyền, vui lòng liên hệ Đội ngũ Gate Learn. Chúng tôi sẽ xử lý theo quy định ngay khi nhận được thông báo.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Ý kiến và nhận định trong bài viết hoàn toàn thuộc về tác giả, không phải là khuyến nghị đầu tư dưới bất kỳ hình thức nào.
3. Các bản dịch ngôn ngữ khác của bài viết này do Đội ngũ Gate Learn thực hiện. Vui lòng không sao chép, phát hành hoặc đạo văn bản dịch nếu không ghi rõ nguồn Gate.