Cuộc đua Meme coin: Rủi ro thuế trong thị trường khổng lồ

Năm 2024, Bitcoin chiếm vị trí trung tâm trên sân khấu tài chính toàn cầu, đồng thời cũng trở thành năm của sự cuồng nhiệt meme coin. Dữ liệu cho thấy, khoảng 75% meme coin ra đời trong năm nay, tính đến đầu tháng 12, giao dịch meme coin tăng hơn 950%, tổng giá trị thị trường vượt 140 tỷ USD. Cơn sốt này không chỉ mang lại một làn sóng nhiệt mới cho thị trường tiền điện tử mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư bình thường hơn vào lĩnh vực tài sản tiền điện tử.

Sự bùng nổ của meme coin gợi nhớ đến cơn sốt ICO vào khoảng năm 2017. Khi đó, sự xuất hiện của tiêu chuẩn ERC-20 đã giảm đáng kể chi phí phát hành token, các dự án tăng gấp trăm, gấp nghìn lần xuất hiện không ngừng, hàng tỷ đô la chảy vào thị trường ICO. Còn năm nay, một loạt nền tảng phát hành như Pump.fun đã làm cho việc phát hành token trở nên đơn giản và công bằng hơn, khơi dậy một cơn bão meme coin kéo dài đến nay.

Mặc dù ICO và meme coin có nhiều khác biệt về mặt kỹ thuật và logic, nhưng rủi ro tuân thủ thuế mà các nhà đầu tư và dự án phải đối mặt có thể tương tự. Trong đợt ICO trước đây, nhiều nhà đầu tư và bên dự án đã gặp phải các vấn đề thuế liên quan. Ngày nay, khi cơn sốt meme coin vẫn tiếp diễn, tuân thủ thuế lại trở thành vấn đề cốt lõi mà các nhà đầu tư tài sản tiền điện tử và bên phát hành meme coin cần chú ý.

Bài viết này sẽ xem xét hai vụ án liên quan đến ICO là vụ Oyster và vụ Bitqyck, nhằm cung cấp cho các nhà đầu tư tiền điện tử cái nhìn về sự tuân thủ thuế trong cơn sốt meme coin.

Hai trường hợp điển hình về trốn thuế ICO

Dự án Oyster: Doanh thu từ việc bán coin không được khai báo, người sáng lập bị kết án bốn năm.

Nền tảng Oyster Protocol được thành lập vào tháng 9 năm 2017 bởi Bruno Block (tên thật là Amir Bruno Elmaani), nhằm cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Vào tháng 10 năm 2017, nền tảng bắt đầu ICO, phát hành một đồng token mang tên Pearl (PRL). Oyster Protocol tuyên bố PRL sẽ tạo ra một hệ sinh thái đôi bên cùng có lợi, cho phép các trang web và người dùng đều có thể hưởng lợi từ việc lưu trữ dữ liệu. Người sáng lập cũng đã công khai cam kết rằng sau ICO, nguồn cung PRL sẽ không tăng lên, và hợp đồng thông minh sẽ được "khóa".

Thông qua ICO, Oyster Protocol đã huy động được khoảng 3 triệu đô la Mỹ trong giai đoạn đầu, ra mắt mạng chính và khởi động dịch vụ lưu trữ dữ liệu. Tuy nhiên, vào tháng 10 năm 2018, người sáng lập đã lợi dụng lỗ hổng trong hợp đồng thông minh để tự ý đúc một lượng lớn PRL mới và bán ra trên thị trường, dẫn đến giá PRL sụt giảm mạnh, nhưng cá nhân ông đã thu được lợi nhuận khổng lồ.

Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý. Cuối cùng, SEC đã đệ đơn kiện dân sự về vấn đề lừa đảo nhà đầu tư, trong khi cơ quan công tố đã khởi kiện hình sự về vấn đề trốn thuế. Các công tố viên cho rằng, Bruno Block không chỉ làm tổn hại đến lòng tin của nhà đầu tư mà còn vi phạm nghĩa vụ nộp thuế trên lợi nhuận từ tiền điện tử hàng triệu đô la. Ông chỉ nộp một tờ khai thuế vào năm 2017 trong giai đoạn từ 2017 đến 2018, khai báo chỉ thu được khoảng 15.000 đô la từ hoạt động "thiết kế bằng sáng chế", còn năm 2018 thì không nộp tờ khai thuế cũng như không báo cáo bất kỳ thu nhập nào cho cơ quan thuế, nhưng đã chi ít nhất 12 triệu đô la để mua sắm bất động sản, yacht, v.v.

Cuối cùng, Bruno Block đã thừa nhận sự thật về việc trốn thuế, ký thỏa thuận nhận tội vào tháng 4 năm 2023, bị kết án bốn năm tù giam và bồi thường cho cơ quan thuế khoảng 5,5 triệu đô la.

Vụ Bitqyck: Doanh thu chuyển nhượng ICO chưa nộp thuế, hai người sáng lập bị kết án tổng cộng tám năm

Bitqyck là một công ty tiền điện tử được thành lập bởi Bruce Bise và Samuel Mendez. Công ty đã ra mắt đồng Bitqy, tuyên bố cung cấp một phương thức làm giàu thay thế cho những người "bỏ lỡ Bitcoin", và đã thực hiện ICO vào năm 2016. Công ty hứa hẹn với các nhà đầu tư rằng mỗi đồng Bitqy đi kèm với 1/10 cổ phần của cổ phiếu phổ thông Bitqyck, nhưng thực tế cổ phần của công ty luôn do các nhà sáng lập nắm giữ, chưa bao giờ được phân phối cho các nhà đầu tư như đã hứa hẹn cùng với lợi nhuận tương ứng.

Sau đó, Bitqyck đã cho ra mắt BitqyM coin, cho biết việc mua coin này sẽ cho phép các nhà đầu tư tham gia vào "ngành kinh doanh khai thác bitcoin" bằng cách cung cấp điện cho cơ sở khai thác bitcoin của Bitqyck tại bang Washington, nhưng thực tế là những cơ sở như vậy không tồn tại. Thông qua những lời hứa giả mạo này, Bise và Mendez đã huy động được 24 triệu đô la từ hơn 13.000 nhà đầu tư và sử dụng phần lớn số tiền cho các chi phí cá nhân.

SEC đã đệ đơn kiện dân sự đối với hành vi lừa đảo nhà đầu tư của Bitqyck. Vào tháng 8 năm 2019, Bitqyck đã thừa nhận sự thật và đạt được thỏa thuận dân sự, công ty và hai nhà sáng lập đã cùng nhau trả khoảng 10,11 triệu USD tiền phạt dân sự cho SEC. Cơ quan công tố vẫn tiếp tục đưa ra cáo buộc trốn thuế đối với Bitqyck: Từ năm 2016 đến 2018, Bise và Mendez đã kiếm được ít nhất 9,16 triệu USD thông qua việc phát hành Bitqy và BitqyM nhưng đã báo cáo thu nhập liên quan thấp hơn với IRS, gây ra thiệt hại thuế hơn 1,6 triệu USD; Năm 2018, công ty Bitqyck đã kiếm được ít nhất 3,5 triệu USD từ các nhà đầu tư nhưng không nộp bất kỳ tờ khai thuế nào.

Cuối cùng, Bise và Mendez đã nhận tội vào tháng 9 và tháng 10 năm 2021, đều bị kết án 50 tháng tù vì tội trốn thuế (tổng cộng khoảng tám năm) và chịu trách nhiệm liên đới 1,6 triệu đô la.

Giải thích chi tiết về các vấn đề thuế liên quan đến hai vụ án

Một trong những vấn đề cốt lõi của hai vụ Oyster và Bitqyck là sự tuân thủ thuế đối với doanh thu ICO. Trong hình thức huy động vốn mới nổi này, một số nhà phát hành đã thu được doanh thu khổng lồ bằng cách lừa đảo nhà đầu tư hoặc các phương tiện không chính đáng khác, nhưng lại báo cáo thu nhập thấp hơn hoặc không thực hiện khai báo thuế, gây ra các vấn đề về tuân thủ thuế.

Luật pháp Mỹ xác định việc trốn thuế như thế nào?

Tại Hoa Kỳ, trốn thuế là một tội nghiêm trọng, chỉ hành động cố ý sử dụng các biện pháp bất hợp pháp để giảm số thuế phải nộp, thường thể hiện qua việc che giấu thu nhập, báo cáo chi phí sai lệch, không khai báo hoặc không nộp thuế đúng hạn. Theo Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang Hoa Kỳ, tội trốn thuế là tội phạm liên bang, một khi bị xác định là người trốn thuế, cá nhân có thể đối mặt với mức án tối đa 5 năm tù giam và mức phạt tối đa 250.000 đô la, trong khi các tổ chức có thể đối mặt với mức phạt tối đa 500.000 đô la, mức xử phạt cụ thể phụ thuộc vào số tiền và tính chất của việc trốn thuế.

Cấu thành tội trốn thuế cần đáp ứng: (1) nợ nhiều thuế; (2) thực hiện hành vi trốn thuế chủ động; (3) có ý thức chủ quan về việc trốn thuế. Cuộc điều tra trốn thuế thường liên quan đến việc truy tìm và phân tích các giao dịch tài chính, nguồn thu nhập, và dòng chảy tài sản. Trong lĩnh vực tiền điện tử, do tính ẩn danh và đặc điểm phi tập trung, hành vi trốn thuế dễ xảy ra hơn.

hành vi liên quan đến thuế trong hai vụ án

Tại Mỹ, mỗi giai đoạn của ICO có thể liên quan đến nghĩa vụ thuế, các bên dự án và nhà đầu tư chịu trách nhiệm thuế khác nhau ở các giai đoạn khác nhau. Các bên dự án phải tuân thủ yêu cầu tuân thủ thuế khi huy động vốn qua ICO. Số tiền huy động được từ ICO có thể được coi là doanh thu bán hàng hoặc huy động vốn. Nếu được sử dụng để thanh toán chi phí hoạt động của công ty, phát triển công nghệ mới hoặc mở rộng kinh doanh, số tiền này nên được coi là thu nhập của công ty và phải nộp thuế theo quy định pháp luật.

Nhà đầu tư có nghĩa vụ nộp thuế sau khi nhận được token thông qua ICO. Đặc biệt, khi các token nhận được mang lại phần thưởng hoặc airdrop, những phần thưởng này sẽ được coi là thu nhập từ vốn và phải nộp thuế thu nhập từ vốn. Tại Hoa Kỳ, giá trị của token airdrop và phần thưởng thường được tính theo giá trị thị trường và được khai báo thuế. Lợi nhuận mà nhà đầu tư thu được từ việc bán các token sau một thời gian giữ cũng sẽ được coi là thu nhập từ vốn để đánh thuế.

Một cách khách quan, cả vụ Oyster và vụ Bitqyck, hành vi của các bên liên quan không chỉ xâm phạm quyền lợi của nhà đầu tư, cấu thành gian lận, mà còn vi phạm quy định của luật thuế Mỹ ở các mức độ khác nhau.

Hành vi trốn thuế trong vụ Oyster

Trong vụ Oyster, sau khi PRL tiến hành ICO, người sáng lập Bruno Block đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc một lượng lớn PRL và bán ra, thu được lợi nhuận khổng lồ. Bruno đã nhanh chóng tích lũy tài sản qua việc bán PRL, nhưng không thực hiện nghĩa vụ nộp thuế liên quan, đã vi phạm quy định tại Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang.

Hành vi của Bruno Block trong trường hợp này có điểm đặc biệt, vì anh ta đã đúc Pearl trước khi bán Pearl. Việc phải nộp thuế thu nhập vốn từ việc bán các token thì không cần phải bàn cãi, nhưng việc có đánh thuế đối với hành vi đúc token hay không, một số quan điểm cho rằng nên áp dụng tương tự như quá trình khai thác. Thực tế, việc thu nhập từ đúc có cần phải nộp thuế hay không, phải phụ thuộc vào tính thanh khoản của token trên thị trường. Khi thị trường token chưa hình thành tính thanh khoản, giá trị của các token được đúc khó xác định, do đó không thể tính toán rõ ràng thu nhập; nhưng nếu thị trường đã có tính thanh khoản nhất định, các token này sẽ có giá trị thị trường, và thu nhập từ đúc nên được coi là thu nhập chịu thuế.

Hành vi trốn thuế của Bitqyck

Hành vi trốn thuế trong vụ Bitqyck liên quan đến việc hứa hẹn giả mạo với các nhà đầu tư và chuyển nhượng tiền trái phép. Sau khi ICO thành công trong việc huy động vốn, các nhà sáng lập Bise và Mendez đã không thực hiện cam kết về lợi nhuận đầu tư mà thay vào đó sử dụng phần lớn số tiền cho chi tiêu cá nhân. Hành vi chuyển nhượng này về bản chất tương đương với việc biến tiền của nhà đầu tư thành thu nhập cá nhân, mà không được sử dụng cho phát triển dự án hoặc thực hiện lợi ích cho các nhà đầu tư.

Theo quy định của Luật Thuế thu nhập nội địa Hoa Kỳ, bất kể là thu nhập hợp pháp hay thu nhập bất hợp pháp, đều được đưa vào thu nhập chịu thuế. Tòa án Tối cao Hoa Kỳ cũng đã xác nhận quy tắc này trong vụ kiện James kiện Hoa Kỳ (1961). Công dân Hoa Kỳ phải báo cáo thu nhập bất hợp pháp khi nộp tờ khai thuế hàng năm, nhưng những người nộp thuế này thường không báo cáo loại thu nhập này, vì việc báo cáo thu nhập bất hợp pháp có thể dẫn đến việc các cơ quan liên quan điều tra hành vi bất hợp pháp của họ. Bise và Mendez đã không báo cáo thu nhập bất hợp pháp từ việc huy động vốn ICO theo yêu cầu, vi phạm trực tiếp các quy định của luật thuế và cuối cùng phải chịu trách nhiệm hình sự.

Mẹo và Gợi ý

Với sự bùng nổ của meme coin, nhiều người trong ngành tiền điện tử đã thu được lợi nhuận khổng lồ. Tuy nhiên, như đã thấy trong các vụ việc trốn thuế ICO trước đó, trong thị trường meme coin, chúng ta không chỉ cần chú ý đến đổi mới công nghệ và cơ hội thị trường, mà còn phải quan tâm đến vấn đề tuân thủ thuế quan trọng này.

Đầu tiên, hiểu trách nhiệm thuế khi phát hành meme coin để tránh rủi ro pháp lý. Mặc dù việc phát hành meme coin không đem lại lợi nhuận trực tiếp như ICO thông qua huy động vốn, nhưng khi giá trị của token mà người phát hành meme coin và các nhà đầu tư sớm nắm giữ tăng lên, họ vẫn phải nộp thuế trên lợi nhuận vốn liên quan khi bán. Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể phát hành meme coin trên chuỗi một cách ẩn danh, nhưng điều này không có nghĩa là người phát hành có thể trốn tránh kiểm tra thuế. Cách tốt nhất để tránh rủi ro pháp lý thuế là tuân thủ luật thuế, chứ không phải tìm kiếm những phương tiện ẩn danh hiệu quả hơn trên chuỗi.

Thứ hai, chú ý đến quá trình giao dịch meme coin, đảm bảo rằng hồ sơ giao dịch minh bạch. Do thị trường meme coin có tính đầu cơ cao, các dự án mới liên tục xuất hiện, các nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch rất thường xuyên, dẫn đến nhiều hồ sơ giao dịch. Các nhà đầu tư tài sản mã hóa cần lưu giữ hồ sơ giao dịch chi tiết, đặc biệt là sử dụng phần mềm quản lý tài sản mã hóa chuyên nghiệp và khai báo thuế, để đảm bảo tất cả các giao dịch mua bán, chuyển khoản và lợi nhuận đều có thể truy xuất, và khi khai báo thuế, nhận được sự định tính đúng đắn theo luật thuế, tránh các tranh chấp thuế tiềm ẩn.

Thứ ba, theo dõi diễn biến luật thuế và hợp tác với các chuyên gia thuế. Các quốc gia đang ở giai đoạn khởi đầu trong hệ thống luật thuế đối với tài sản tiền điện tử, do đó sẽ có những điều chỉnh thường xuyên, và những thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gánh nặng thuế thực tế. Do đó, các nhà đầu tư và phát hành meme币 cần phải theo dõi sát sao diễn biến luật thuế tại quốc gia của họ, và nếu cần thiết, tìm kiếm ý kiến từ các chuyên gia thuế để hỗ trợ đưa ra quyết định thuế tối ưu.

Tóm lại, thị trường meme coin đã đạt 140 tỷ USD có hiệu ứng tài sản khổng lồ, nhưng sự giàu có này cũng đi kèm với một đợt thách thức pháp lý và rủi ro tuân thủ mới. Các bên phát hành và nhà đầu tư cần nhận thức đầy đủ về các rủi ro thuế liên quan, giữ sự thận trọng và nhạy bén trong một thị trường phức tạp, giảm thiểu rủi ro và tổn thất không cần thiết.